Z cyklu

Hanička

Zapraszamy na pieszą wędrówkę w Góry Orlickie.

Spotkamy się w sobotę 7. lipca 2007 r.
o godz. 9:30 przy przejściu granicznym w Niemojowie.
Dojazd we własnym zakresie - pojazdami, które można zaparkować w centrum Niemojowa - przed tym szyldem:

czyli przed budynkiem gościńca, a dawniej urzędu celnego (dość dawno).

W związku z coraz większą mizerią komunikacyjną w regionie, proponujemy nowy sposób docierania w odkrywany teren. Zamiast na siłę dostosowywać program wycieczki do antyskomunikowanych - wręcz incydentalnie kursujących - autobusów i pociągów, spróbujmy dojeżdżać własnymi samochodami. Oczywiście nie marnując w nich miejsc i każde wolne obsadzając kolejnym uczestnikiem wspólnego wędrowania.
Taki sposób już się sprawdził.

Centrum poznać można po tym, że znajdują się tam rzeczony gościniec, sklep, przejście graniczne, kościół, dawna szkoła i wielki wystawny dwór sołtysów; te dwa ostatnie obiekty w ruinie.
Na dojazd samochodem z Bystrzycy Kłodzkiej do Niemojowa trzeba zarezerwować 30 minut, z Kłodzka - około 20 minut więcej...
Najbliżej jest przez Długopole Zdrój i Porębę, od Przełęczy Nad Porębą do samego Niemojowa droga jest po gruntownej przebudowie - szeroki i równy asfalt.

Droga w Niemojowie dawniej (rok 1995) i dziś (rok 2007).
Trochę szkoda tych muraw...

Uwaga: nie należy wybierać drogi przez Lasówkę, ponieważ między Lasówką i Mostowicami droga w dolinie Dzikiej Orlicy są aktualnie przebudowywane przepusty i mosty - dodatkową atrakcją tego odcinka jest przenoska samochodu.

TRASA

Niemojów - Vrchní Orlice - Hadinec - grupa warowna Hanička (zwiedzanie podziemi) - Polom - Bartošovice v Orlických horách - Niemojów

po drodze:

Granica państwowa

coraz słabiej pilnowana i coraz mniej dzieląca (stale pilnuje jej tylko na swoim pięciobocznym cokole święty Jan Nepomucen),

Piękne łąki nad Dziką Orlicą

ślaz piżmowy


czerwończyk dukacik

Okolica obfitowała niegdyś w niedźwiedzie. ..

Dziś (niestety) zachowały się one jedynie w postaci szczątkowej
- w legendach, herbach i nazwach (zwłaszcza dawnych, niemieckich).

Mówi się, że pewnego razu jeden muzykant grający na weselu, wracał nocą do domu. W gęstwinie natknął się na niedźwiedzia i uciekł przed nim na drzewo. Kudłacz już się zbierał, aby wspiąć się za nim, gdy chłop wpadł na zbawienny pomysł. Chwycił skrzypki i zaczął grać. Niedźwiedź zasłuchał się i zapomniał o wspinaczce, a potem puścił się w tany. Muzykant grał i grał, aż zaczęły mu pękać struny. Gdy została mu tylko ostatnia, zjawił się myśliwy zwabiony tymi niezwykłymi po nocy dźwiękami i drapieżnika zastrzelił.


Pobliskie miasteczko Rokitnica (Rokytnice v Orlických horách) ma w herbie własnie niedźwiedzia, którego - jak głosi legenda - mieszkańcy zadźgali na lipie kopiami. Neratov dawniej był Niedźwiedzim Lasem (Bärnwald).

Ślady historii Czechosłowacji niezbyt odległej, a dla Polaków bardzo słabo znanej

Pomnik Josefa Navrátila, który został zastrzelony w Górnej Orlicy podczas napadu henleinowców na bartoszowicki urząd celny we wrześniu 1938 r. (kilka dni przed podpisaniem układu monachijskiego) (wyjaśnienie: Konrad Henlein - przywódca Niemców Sudeckich, założyciel SdP - Sudetendeutsche Partei). Na Ziemi Kłodzkiej nie toczyły się działania wojenne, tu jednak 9. maja 1945 r. w okolicy Bartoszowic doszło do licznych potyczek z wycofującymi się wojskami niemieckimi.

Sielska wieś Górna Orlica (Vrchní Orlice)

Kościółek w Górnej Orlicy jest zniszczony, ale zaczyna być zadbany.
O tej porze roku pachnie tam anyżkiem, w dodatku mamy trafić na wystawę artystów amatorów (obrazy, fotografie, kolaże, wiersze, ceramika i inne) w Górnej Orlicy (Vrchní Orlice) - w samym kościele i na jednej z chat.

(plakat z informacją o wystawie i koncertach)

KOŚCIÓŁ WE VRCHNÍ ORLICE Jan Píša W miejscach, gdzie umierają groby i kościół kulawy o kuli kasztanowej patrzy w dolinę, w tej ciszy tak głębokiej, jak gdyby padał mokry śnieg, /jak gdyby nagle umarł tata/, zaglądasz przez okna, za którymi już się nie rozświeci, bo pychą kiedyś ktoś się unióśł i dał uschnąć świętojańskiemu kwieciu. Tylko ławki zostały i zarys ambony na ścianie i dzwonnicy gardło nieme i wymówka, że nie była wierna. Dobrze zatrzymać się tu. Dobrze przedstawić się tu i... Ołtarza próżny blat i po drodze krzyżowej haki pomogą 12. lipca 1995 - Vrchní Orlice wiersz w prezbiterium kościoła, tłumaczenie JZ

poziomki:
maliny:
i ich konsumenci:

Hadinec

to wieś bez elektryczności (nie dotarł tu komunizm, bo ponoć - jak powiedział Lenin - komunizm to władza radziecka plus elektryfikacja;
po czesku to jest tak: "Lenin kdysi řekl: Komunismus je elektrifikace a sovetská moc").

Polski plakat socjalistyczny (1955 r.)
Ze zbiorów Muzeum Plakatu w Wilanowie.

O tej elektryfikacji i lepszym jutrze ładnie pisał Jan Brzechwa (w wierszu pod tym samym tytułem, co treść powyższego plakatu):
...Chłopską nędzę przeżuwają oracze...
- Towarzysze! Od jutra będzie inaczej!
Leninowski aksjomat
Odmieni wieś uciśnioną:
W dziewięciu tysiącach gromad
Elektryczne lampy zapłoną.
Wysuszona ziemia ugorów
Przeobrazi się w żyzną rolę,
Osiemdziesiąt tysięcy traktorów
Przeorze chłopską niedolę...

Co do tych traktorów: po okolicy widać, że rolnictwo było tu skolektywizowane.

Wierszownik

Hadinec to wieś o przekręconej nazwie
- dawniej nazywał się Ottendorf, czyli wieś Ottona (nazwa wsi wzięła się od jej założyciela o imieniu Otto). Dziś nazwę tego przysiółku da się przetłumaczyć na Żmijowiec. Także w powojennej Czechosłowacji nazwy były zmieniane w róznym duchu, może w tym wypadku chodziło o zatarcie śladów niemieckości,
a może po prostu to pomyłka: Otter to po niemiecku żmija, gadzina...

Kaplica przeniesiona z widokowego szczytu w środek pralasu, Kaplica św. Anny, przeniesiona z Anielskiego Wierchu (Anenský vrch, Ernestinenberg - tu ciekawa różnorodność nazw) w 1937, podczas budowy umocnień.

Krzyż tyłem do drogi

- tzw. "Czerwony Krzyż", ze względu na odpusty ozdobiony czerwoną farbą, który stoi na swoim miejscu nie przypadkowo.
Pewien bogaty syn kmiecia zakochał się w córce sędziego, lecz ta swe serce oddała już ubogiemu młodzieńcowi od chałupnika. Kochankowie spotykali się potajemnie. Pewnego razu po zabawie wykradli się do Gadziego Lasu, by tam pod drzewem wyznać sobie miłość. Śledził ich jednak odrzucony chłopadk, zakradł się do nich po cichu i siekierą zostawioną tam przez drwali zabił oboje. Został schwytany, osądzony i skazany na wieloletnie kary. Jako pokutę musiał też postawić ten krzyż.
Jest to więc w legendzie "krzyż pokutny" - przynajmniej poniekąd...

Schron przeciwatomowy w przedwojennych bunkrach,

Delikatna żeńska nazwa grupy warownej Hanička pochodzi od nazwy pobliskiego przysiółku.
A tymczasem to coś w rodzaju twierdzy, na którą składa się 6 ciężkich obiektów połączonych podziemnymi korytarzami.
Uzasadnione jest nazywanie rego typu obiektów "twierdzami artyleryjskimi"...
Szczegóły na miejscu - na powierzchni ziemi i pod nią, podczas zwiedzania z przewodnikiem.

Mapki ilustrujące utajnienie tego rejonu jeszcze całkiem niedawno:

(mapa lewa) Orlické hory - Soubor turistických map - 1:100000 - 3. vydání - (c) Geodetický a Kartografický Podnik v Praze, n.p., 1978 - Vydano w roce 1986. - Redakční uzaávěrka 11. prodince 1984 (mapa prawa) Orlické hory - Soubor turistických map - 1:100000 - 1. vydání - (c) Kartografie Praha, a.s., 1993 - Vydano w roce 1993. - Redakční uzávěrka 17.3.1993

Widać zmianę przebiegu szlaku czerwonego - w czasach, gdy był to obiekt zagospodarowywany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.

Stoki, gdzie rodziło się orlickie narciarstwo na początku 20. wieku

Tutejszy kołodziej wytwarzał narty już przed i. wojną światową (z jesionowych desek), później oprócz tras zjazdowych zbudowano w Bartoszwicach także skosznię narciarską.

Schron towarzystwa narciarskiego Bartoszowice-Niemojów (Wintersportverein Batzdorf-Mariental) na szczycie góry Polom (766 m), zwanej też Erlitzer Koppe lub Krajnik

Batzdorf im Adlergebirge

w Niemojowie z tamtej epoki pozostał ciekawy zabytek: szyld punktu informacji turystycznej

Na zakończenie wycieczki (około godziny siedemnastej)...

W Niemojowie wskazany udział w festynie Europejska Kraina Optymizmu (do niedzielnego rana), wraz z patron optymistów Don Kichotem, który pozuje do zdjęć za darmo!
A dla wytrwałych:

całopostaciowe płyty nagrobne sołtysów pod niemojowskim kościołem
i pozostałości ich dworu.

Trasa piesza Hanička – szczegóły techniczno-organizacyjne

długość: około 17 km;
najwyższy punkt: 845 m (Hanička);
najniższy punkt: 550 m (dno doliny Dzikiej Orlicy);
podejścia: razem ok. 390 m, zejść dokładnie tyle samo;
roślinność: w apogeum, ale niekoniecznie będziemy się przez nią mocno przedzierać - trasa wiedzie raczej różnej klasy drogami, choć jest też w planie przejście po łąkach, z których część może jeszcze nie być skoszona i wysokość traw może tam osiągać nawet 70 cm
(w przypadku mokrej pogody możliwe ominięcie tego odcinka szosą asfaltową);
pora roku i pogoda: wycieczka odbędzie się bez względu na nie;
wskazane posiadanie: dokumentu tożsamości uprawniającego do przekroczenia granicy państwowej (paszportu lub dowodu osobistego), dobrego humoru oraz odpowiedniego i wygodnego ubioru, w tym porządnych butów; (w podziemiach panuje temperatura ok. 8 °C - tam należy ubrać się cieplej, bo zwiedzanie trwa 80 minut!); gotówki na wstęp do grupy warownej Hanička i na ewentualne posiłki (tamże, w Górnej Orlicy, Niemojowie lub Bartoszowicach);
organizator wędrówki i prowadzenie: Jan Zasępa.

Do pobrania ulotka:
plik PDF (4 strony A-6 = 1 strona A-4) 130 KB

A tu mapka trasy:
title="Mapa planowanej trasy wycieczki 'Hanička'">

Wydawnictwo Kartograficzne Compass (mapa "Ziemia Kłodzka" 1:50000, wydanie 6. 2005 r.)

Do zobaczenia!

Hanička - metryczka wycieczki

Trasa

Inne zasoby:

strona wycieczki Hanička
ulotka (PDF)	4 strony A-6 = 1 strona A-4, odcienie szarości, 130 KB
relacja
Przepis na ciasto niedzielne

powrót na główną polanę

4. lipca 2007 r., 5. lipca 2007 r., 11. lipca 2007 r.